Khuyết Tật Hàn: Nguyên Nhân và Cách Khắc Phục
1. Khuyết Tật Hàn Là Gì?
Khuyết tật hàn là các lỗi xuất hiện trong mối hàn, làm giảm chất lượng, độ bền và khả năng chịu lực của mối nối. Nếu không được kiểm soát, các khuyết tật này có thể dẫn đến hỏng hóc trong quá trình sử dụng.
2. Các Loại Khuyết Tật Hàn Phổ Biến
a. Rỗ Khí (Porosity)
Nguyên nhân:
- Vật liệu hoặc que hàn chứa tạp chất, dầu mỡ.
- Độ ẩm cao làm khí thoát ra trong quá trình hàn.
- Khí bảo vệ không đủ hoặc bị nhiễm tạp.
Cách khắc phục:
- Làm sạch bề mặt vật liệu và que hàn trước khi hàn.
- Sử dụng que hàn và khí bảo vệ chất lượng cao.
- Kiểm soát nhiệt độ hàn phù hợp.
b. Nứt Nóng và Nứt Lạnh (Cracks)
Nguyên nhân:
- Chênh lệch nhiệt độ quá cao trong quá trình hàn.
- Ứng suất dư do giãn nở nhiệt không đồng đều.
- Hàm lượng cacbon hoặc tạp chất trong kim loại cao.
Cách khắc phục:
- Làm nóng sơ bộ trước khi hàn để giảm ứng suất nhiệt.
- Chọn vật liệu hàn có độ dẻo tốt.
- Kiểm soát tốc độ làm nguội sau khi hàn.
c. Không Thấu (Lack of Fusion)
Nguyên nhân:
- Dòng điện hàn quá thấp.
- Góc que hàn không phù hợp.
- Tốc độ di chuyển mỏ hàn quá nhanh.
Cách khắc phục:
- Điều chỉnh dòng điện hàn phù hợp.
- Đặt góc hàn đúng kỹ thuật.
- Kiểm soát tốc độ hàn hợp lý.
d. Lẫn Xỉ (Slag Inclusion)
Nguyên nhân:
- Không làm sạch xỉ hàn giữa các lớp.
- Góc nghiêng que hàn không đúng.
- Dòng điện hàn quá thấp.
Cách khắc phục:
- Làm sạch mối hàn giữa các đường hàn.
- Điều chỉnh góc hàn phù hợp.
- Tăng dòng điện hàn nếu cần.
e. Biến Dạng Hàn (Distortion)
Nguyên nhân:
- Nhiệt độ hàn cao dẫn đến giãn nở không đồng đều.
- Hàn không đối xứng, gây co rút không đồng nhất.
Cách khắc phục:
- Hàn đối xứng để cân bằng ứng suất.
- Sử dụng gá kẹp để cố định chi tiết.
- Giảm nhiệt độ hàn và điều chỉnh trình tự hàn hợp lý.
3. Phương Pháp Kiểm Tra Khuyết Tật Hàn
- Kiểm tra bằng mắt (VT): Quan sát trực tiếp mối hàn để phát hiện lỗi bề mặt.
- Siêu âm (UT): Sử dụng sóng âm để phát hiện khuyết tật bên trong.
- Chụp X-quang (RT): Phân tích hình ảnh tia X để tìm lỗi trong mối hàn.
- Kiểm tra từ tính (MT): Phát hiện vết nứt bằng từ trường.
4. Kết Luận
Việc kiểm soát chất lượng mối hàn là rất quan trọng để đảm bảo độ bền và an toàn của sản phẩm. Nắm vững nguyên nhân và cách khắc phục các khuyết tật hàn sẽ giúp thợ hàn tạo ra những mối nối đạt chuẩn, bền chắc và thẩm mỹ cao.
